diagram showing a smartphone being rotated 90 degrees clockwise
Please rotate your device 90° for optimal display
signicons
gebareniconen
signicons
gebareniconen
de gebarenruimte
signicons
gebareniconen
de oorsprong van het traject
signicons
gebareniconen
het traject van de beweging
signicons
gebareniconen
– hand gestrekt, gespreid
– handpalm naar voren
– vingeroriëtatie naar boven
signicons
gebareniconen
– duim gebonden, gehoekt en gesloten
– handpalm naar voren
signicons
gebareniconen
– hand gestrekt, gebonden
– handpalm naar rechts
– vingeroriëtatie naar boven
signicons
gebareniconen
raakpunt

het icoon voor gebareniconen

gebareniconen
5
1
5
inleiding

Het ontstaan van gebareniconen

Beginjaren ’80 had ik een nieuw en prikkelend idee voor een gebarenschrift. Niet geheel vreemd, omdat ik daarvoor aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag het vak letterontwerpen heb mogen volgen. Mijn docent was Gerrit Noordzij (De Volkskrant, pdf.) Hij was een vernieuwer op het gebied van letterontwerpen en is voor mij altijd een inspiratiebron geweest.

Wereldwijd zijn een flink aantal notatiesystemen voor gebarentaal ontwikkeld, ook de laatste decennia nog, maar die bestaan doorgaans uit losse elementen en voldeden niet aan mijn uitgangspunten.

Pas in 2015-16 heb ik de draad weer op kunnen pakken en me intensiever kunnen richten op het verder uitwerken van een gebarenschrift. Inmiddels met heel veel meer kennis rondom gebarentaal en tweetaligheid én de ervaring van de vele projekten die ik met Vi-taal gerealiseerd heb. (zie websites van Vi-taal en Haagse Kunstgrepen ).

In 2017 presenteerde ik Gebareniconen aan de docenten en in 2018 aan studenten van de Hogeschool Utrecht.

Zaken die o.a. op deze site de revue zullen passeren: Nieuwe visie op de ‘gebarenruimte’. Begin- en eindpunt van een gebaar. De beweging. De lokatie-aanduiding en het traject. Vier symbolen voor de basishandvormen. Expressie. Het weergeven van een heel gebaar in één icoon in plaats van losse elementen. Gebareniconen geeft de schrijver een bepaalde vrijheid in de weergave.

De opmerking van een docente Gebarentaal aan de Hogeschool Utrecht Het systeem Gebareniconen laat je op een andere manier naar gebarentaal kijken. motiveert mij enorm om Gebareniconen verder te ontwikkelen.

Ruud Janssen

gebareniconen is een model voor een schriftsysteem voor gebarentaal.

Hoewel ‘Gebareniconen’ eerder de naam is van een aanpak of visie, kan het eveneens een notatiesysteem voor gebaren en gebarentaaluitingen worden genoemd.

Uitgangspunt van ‘Gebareniconen’ is, dat het produceren van gebarentaal plaatsvindt in ‘ruimte’. In deze onbegrensde ruimte heeft de ‘spreker’ een voortdurend wisselende positie.

de traditioneel vaak gehanteerde begrippen als kleine en grote gebarenruimte beschouw ik als leeg en overbodig.

Gebareniconen maakt gebruik van een abstracte, nieuwe benadering en weergave van de gebarenruimte.

Met andere analysesystemen van gebaren erkent ‘Gebareniconen’ dat die zijn opgebouwd uit onderdelen en dat deze onderdelen kunnen worden gegroepeerd in handstanden, oriëntatie, beweging en expressie.

Net als bij een spreker/gebaarder hebben ook deze onderdelen een voortdurend wisselende positie in de ruimte.

deze ruimtelijke posities hangen af van de uiting van de individuele spreker/gebaarder.

In andere, doorgaans lineaire systemen, zet de schrijver het gebaar in losse elementen op een rij in een vaste volgorde èn de lezer stelt deze samen tot een gebaar om het te kunnen interpreteren.

'gebareniconen' werkt ook met losse elementen, maar deze worden direct samengesteld tot een adequaat te interpreteren gebaar.

Hierbij wordt ook uitgegaan van de basisgedachte: wat is er minimaal nodig om een gebaar of een opeenvolging van gebaren in context (een ‘zin’) geheel te kunnen weergeven.

schrift bestaat niet zonder de zintuigen

Schriften
Zintuigen
tijd
< 10.000
- 8.000
- 6.000
- 4.000
- 2.000
2.000
0
zien
horen
ruiken
voelen
bewegen
proeven
Taal
Beeldschrift
Klank- beeldschrift
Knopenschrift
Klankschrift
Muziekschrift
Dansschrift
Blindenschrift
Morseschrift
Gebarenschrift
oog
oor
neus
huid
vingers
hand
lichaam
tong

stokoe's notatie systeem voor gebarentaal

Het is opmerkelijk dat onderzoek naar een notatiesysteem voor gebarentaal pas vanaf 1965 met het ‘Stokoe Notation System’ goed op gang is gekomen.

table of Stokoe Notation System symbols
Symbolen Stokoe Notation System

William C. Stokoe speelde een belangrijke rol in de tot standkoming van het American Sign Language (ASL) woordenboek en ontwikkelde een systeem waarin gebaren opgezocht konden worden per locatie, handstand en beweging. Het was speciaal voor ASL ontworpen, bevatte geen elementen voor expressie en was niet bedoeld om volle zinnen in te schrijven.

schrift bestaat niet zonder de zintuigen

taal is de som
van de zintuigen

en

schrift is een product
van de zintuigen

Ruud Janssen, 2018

bouwstenen van een gebaar

bouwstenen van een gebaar

Ruimte
Beweging
Handvorm
Expressie

bouwstenen van een gebaar

Ruimte vertical bisected line
Beweging
  • beginpunt
  • richting
    • handpalm- / vingerorïentatie
  • traject / snelheid
    • afgelegde weg
  • eindpunt
Handvorm
  • gestrekt
    • gebonden – open / gesloten
    • gespreid – open / gesloten
  • gebogen
    • gebonden – open / gesloten
    • gespreid – open / gesloten
  • gehoekt
    • gebonden – open / gesloten
    • gespreid – open / gesloten
  • duim
    • gestrekt
      • gebonden / gespreid – open / gesloten
    • gebogen
      • gebonden / gespreid – open / gesloten
    • gehoekt
      • gebonden / gespreid – open / gesloten
  • handgespelde cijfers, letters
Expressie
  • hand
    • vingers, duim, pols
  • romp
    • schouders, heup
  • hoofd
    • wenkbrauwen, voorhoofd, oog, oogleden, neus, lippen, tong, wangen
  • rest van het lichaam
    • alles wat voor het oog zichtbaar is en kan bewegen

bouwstenen van een gebaar

Ruimte vertical bisected line
Beweging
  • beginpunt
  • richting
    • handpalm- / vingerorïentatie
  • traject / snelheid
    • afgelegde weg
  • eindpunt
Handvorm
  • gestrekt
    • gebonden – open / gesloten
    • gespreid – open / gesloten
  • gebogen
    • gebonden – open / gesloten
    • gespreid – open / gesloten
  • gehoekt
    • gebonden – open / gesloten
    • gespreid – open / gesloten
  • duim
    • gestrekt
      • gebonden / gespreid – open / gesloten
    • gebogen
      • gebonden / gespreid – open / gesloten
    • gehoekt
      • gebonden / gespreid – open / gesloten
  • handgespelde cijfers, letters
Expressie
  • hand
    • vingers, duim, pols
  • romp
    • schouders, heup
  • hoofd
    • wenkbrauwen, voorhoofd, oog, oogleden, neus, lippen, tong, wangen
  • rest van het lichaam
    • alles wat voor het oog zichtbaar is en kan bewegen

bouwstenen van een gebaar

De gebarenruimte als fundament en de beweging van het gebaar zijn de belangrijkste bouwstenen van een gebaar. Direct gevolgd door de handstanden en de expressie. De crux zit natuurlijk in het samenspel en de synchroniciteit van deze onderdelen.

picture of a hand giving the ‘thumbs up’ sign

Gestrekt – gebogen – gehoekt

In plaats van bestaande gebaren te inventariseren en daaruit handstanden te destilleren en te groeperen, wordt bij Gebareniconen uitgegaan van de vormen die de hand natuurlijkerwijs kan aannemen met een aparte hoofdrol voor de duim.

symbolen voor handvormen

symbolen voor handvormen

Handgespelde woorden worden
in letters genoteerd
hand
hand hand
hand
hand
gebonden
gestrekt
gehoekt
gebogen
duim
gespreid
hand
hand hand
hand
hand
Handgevormde cijfers worden
met getallen weergegeven

gestrekt

hand
hand
gestrekt
gebonden
gestrekt
gespreid

gehoekt

hand
hand
hand
hand
gebonden
gehoekt
gebonden
gehoekt
gespreid
gespreid

gebogen

hand
hand
gebogen
gebonden
gebogen
gespreid

duim

hand
hand
duim
gebonden
duim
gespreid

symbolen voor handvormen

De handvormen in het systeem Gebareniconen zijn niet ontleend of gekoppeld aan reeds bestaande handstanden van gebaren, maar op mogelijke handvormen/standen die een hand natuurlijkerwijs kan aannemen. Dus geen klauw-, snavel- of C-handen. (Dat roept een verkeerde associatie op.)

Een handvorm in een gebaar gaat altijd gepaard met gezichtsexpressie. Het kan niet anders. Vooral kijk/blikrichting speelt een grote rol.
Ook een hand heeft expressie. Expressie van een hand kan aangegeven worden met leestekens of gezichtsexpressie.
leestekens
<kleiner
>groter
xcontactpunt / raakpunt
+samen verder
!expressief
vloeiende / interne beweging hand

volgorde handvormen

Een voorbeeld

De handenvormen worden per symbool in een vaste, logische volgorde gezet en genummerd.

Vergelijk het met de vaste volgorde van de 26 letters van ons alfabet, die met een melodie makkelijk te onthouden is.

voorbeeld volgorde handvormen
hand gestrekt gebonden gebonden 5
hand square 5

Hand: gestrekt, gebonden, gesloten, 5

icoon voor de gebarenruimte

het icoon voor de gebarenruimte

line drawing of the sign space
two wooden sticks connected by a piece of wire against a brown background

het icoon voor de gebarenruimte

verschijningsvormen

Het icoon kan vele gedaanten aannemen. De schrijver bepaalt de vorm van het icoon. Er zijn veel verschijningsvormen voor het icoon denkbaar.

het icoon voor de gebarenruimte

verschijningsvormen

Het icoon kan vele gedaanten aannemen. De schrijver bepaalt de vorm van het icoon. Er zijn veel verschijningsvormen voor het icoon denkbaar.

het icoon voor de gebarenruimte

verschijningsvormen

Het icoon kan vele gedaanten aannemen. De schrijver bepaalt de vorm van het icoon. Er zijn veel verschijningsvormen voor het icoon denkbaar.

het icoon voor de gebarenruimte

verschijningsvormen

Het icoon kan vele gedaanten aannemen. De schrijver bepaalt de vorm van het icoon. Er zijn veel verschijningsvormen voor het icoon denkbaar.

het icoon voor de gebarenruimte

verschijningsvormen

Het icoon kan vele gedaanten aannemen. De schrijver bepaalt de vorm van het icoon. Er zijn veel verschijningsvormen voor het icoon denkbaar.

a screenshot of the first page of a result of a Google Image search for 'signing space'

Allerlei visualisaties voor de Gebarenruimte - bron: google.com

visualisaties van gebarenruimten

Begrensde ruimten
gebarenruimte-boek-klima-bellugi.png
gebarenruimte-boek-vitaal.png

The Signs of Language

Gebarentaal - De taal van doven in Nederland

Edward Klima / Ursula Bellugi
Harvard University Press, 1980

Liesbeth Koenen, Tony Bloem, Ruud Janssen en Albert van de Ven
Nijgh & van Ditmar, 1993 - Uitgeverij Atlas, 1988 - Vi-taal, 2005

Vanaf het begin van wetenschappelijk onderzoek naar gebarentaal wordt de gebarenruimte in afbeeldingen met een begrenzing weergegeven.

In het boek ‘Gebarentaal - De taal van doven in Nederland’ (1993) introduceren we de term standaard gebarenruimte naast een grote - en kleine gebarenruimte. En een fluisterruimte om afgewend van omstanders, ongezien te gebaren.

In het systeem Gebareniconen (2017) is de begrenzing van de gebarenruimte helemaal weggelaten. Het begin- en eindpunt van een beweging en het traject wordt ‘ruimtelijk’ aangegeven.

visualisaties van gebarenruimten

Begrensde ruimten
gebarenruimte-boek-schermer.png
gebarenruimte-boek-nijen-twilhaar.png

De Nederlandse Gebarentaal

Lexicon van de gebarentaalwetenschap

Schermer e.a. (red)
Van Tricht uitgeverij, 1991

Jan Nijen Twilhaar
Van Tricht uitgeverij, 2009

De slechtste omschrijving van een gebaren-
ruimte staat in het boek ‘De Nederlandse Gebarentaal’ van Schermer e.a. (red):
‘De ruimte bestaat uit een cirkel voor het lichaam en wordt de gebarenruimte genoemd.’

In het Lexicon van Jan Nijen Twilhaar wordt de kleine gebarenruimte met de fluisterruimte vergeleken. Dat is niet juist. Fluisteren is immers ook niet hetzelfde als zachtjes spreken.

De diverse voorbeelden laten zien hoe de representatie van de gebarenruimte zich door de tijd heeft ontwikkeld, waarbij verschillende benaderingen en termen zijn geïntroduceerd om de complexiteit van gebarentaal vast te leggen.

in gebarentaal

de gebarenruimte bestaat niet

er bestaat alleen ruimte

in sign language

the signing space doesn't exist

There is just space

Ruud Janssen, 2018

elementen van gebareniconen
elementen van gebareniconen
gebarenruimte
beweging
hand
handvormen
handpalmoriëntatie
expressie
tekens
het systeem gebareniconen
gebareniconen
Een notatie systeem voor gebarentaal ontworpen door Ruud Janssen

het systeem gebareniconen

Om een breed draagvlak te creëren moet een gebarenschrift makkelijk te leren en te gebruiken zijn.

uitgangspunt van het concept gebareniconen is om met een beperkt aantal grafische elementen een onbeperkt aantal gebaren weer te geven.

Gebareniconen zijn niet aan een landstaal gebonden. Ook de systemen ‘Hamburg Notation System’, ‘Sutton Signwriting’ en het Franse ‘Typannot’ zijn dit niet.

het systeem gebareniconen

Het systeem Gebareniconen geeft de mogelijkheid tot improviseren met (eigen) extra aanduidingen die zonder uitleg begrepen kunnen worden.

Het is een stuk efficiënter dan lineare systemen, zoals het Hamburg Notation System en het Nederlandse KOMVA­systeem, waar alleen al voor het aanduiden van lokaties tientallen symbolen nodig zijn.
Het systeem Gebareniconen geeft de mogelijkheid tot improviseren met (eigen) extra aanduidingen die zonder uitleg begrepen kunnen worden.
gebareniconen
Een notatie systeem voor gebarentaal ontworpen door Ruud Janssen
leesvolgorde gebareniconen

leesvolgorde gebareniconen

1
gebarenruimte en
eventueel expressie
bepalen

leesvolgorde gebareniconen

2
beginpunt van
de beweging bepalen

leesvolgorde gebareniconen

3
het traject volgen

leesvolgorde gebareniconen

4
de handvorm en beginstand
van de dominante hand bepalen
5

leesvolgorde gebareniconen

5
eventueel handvorm van de
tussen– en eindstand bepalen
5
1

leesvolgorde gebareniconen

6
de handvorm van de passieve hand en
eventueel de expressie bepalen
5
1
5

leesvolgorde gebareniconen

5
1
5
het lezen van een gebarenicoon begint bij de rode punt.

leesvolgorde gebareniconen

De uitdrukking ‘voor jou links, voor mij rechts’ kent iedereen. In het afgebeelde gebarenicoon ligt de oorsprong van de beweging voor de gebarenmaker links, maar voor de waarnemer rechts.

In het Nederlands schrift eindigt de zin met een punt.
In Gebareniconen begint het gebaar met een punt.

beginpunt
  1. Beginpunt (de oorsprong) van de beweging bepalen
  2. Traject
  3. De handvorm en beginstand van de dominante hand bepalen
  4. De handvorm van de tussen- en eindstand bepalen
  5. De handvorm van de niet-dominante hand en expressie bepalen
handpalmoriëntatie

handpalmoriëntatie

handpalmoriëntatie

hand
hand
hand
hand

handpalmoriëntatie

handpalm naar boven
handpalm naar links
handpalm naar beneden
handpalm naar rechts
#
#
#
#

handpalmoriëntatie

handpalm naar boven
handpalm naar links
handpalm naar beneden
handpalm naar rechts
handpalm naar je toe
vingerorïentatie naar beneden
en boven
handpalm naar voren
vingerorïentatie naar beneden
en boven
#
#
#
#
#
#
#
#

handpalmoriëntatie

handpalm naar boven
handpalm naar links
handpalm naar beneden
handpalm naar rechts
handpalm naar je toe
vingeroriëntatie naar beneden
en boven
handpalm naar voren
vingeroriëntatie naar beneden
en boven
handpalm naar je toe
met accent vingeroriëntatie
handpalm naar voren
met accent vingeroriëntatie
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#

handpalmoriëntatie

De hand wordt gesymboliseerd door een streepje, waardoor de richting
van de handpalm niet duidelijk is. Door schijnbaar op de achterkant van de hand het symbool voor de handvorm te projecteren, wordt de handpalm-oriëntatie duidelijk gemaakt.

hand
hand
naar je toe
naar voren
gebonden
naar je toe
naar voren
gespreid
vingeroriëntatie

vingeroriëntatie

Uit de plaats van de hand in de ruimte of vanuit de beweging of de betekenis van het gebaar zelf, volgt doorgaans de richting van de vingeroriëntatie.

#
#
handpalm naar je toe
met accent vingeroriëntatie
handpalm naar voren
met accent vingeroriëntatie

Plaats je rechterhand naast je hoofd met de handpalm naar voren en de vingeroriëntatie naar boven gericht. Verplaats je hand naar beneden. Ter hoogte van de heup zal de vingeroriëntatie vanzelf veranderen naar rechts of naar beneden.
In geval van een accent moet je zelf bepalen waar de vingers naar toe wijzen.

Vergelijk het ‘accent’ met bijvoorbeeld het trema in ‘zeeën’ om aan te geven dat het niet ‘ze‐een’, maar ‘zee‐en’ is.

de hand aan de andere kant

de hand aan de andere kant

de hand aan de ene kant
dezelfde hand aan de andere kant
5
5

de hand aan de andere kant

de hand aan de ene kant
dezelfde hand aan de andere kant
5
5
Hoe het haakje aan de hand
wordt geplaatst, maakt niet uit.

de hand aan de andere kant

Wanneer een hand aan de andere kant van de kop of de romp komt, geef je dat aan met een haakje aan de hand.

Een beweging die aan de ene kant van het lichaam begint met een bepaalde handvorm en aan de andere kant eindigt met een andere handvorm is duidelijk met een haakje aan te geven.
Als de handvorm niet veranderd is het niet nodig om een eindstand te noteren.

horizontaal / verticaal

horizontaal / verticaal

een verticaal vlak
een horizontaal vlak
diagram for vertical plane
diagram for horizontal plane

horizontaal / verticaal

beginpunt
vooraanzicht
vergelijk een
potlood met het icoon
voor de gebarenruimte
beginpunt
bovenaanzicht
side view of a tilted pencil

horizontaal / verticaal

beginpunt
vooraanzicht
beginpunt
bovenaanzicht
side view of an upright pencil

horizontaal / verticaal

beginpunt
vooraanzicht
potlood
bovenaanzicht
beginpunt
bovenaanzicht
top view of a pencil

horizontaal / verticaal

beginpunt
vooraanzicht
bovenaanzicht
schuinaanzicht
verticaal vlak
horizontaal vlak
symbol for tilted plane
diagram for tilted plane
diagram for vertical plane
diagram for horizontal plane
diagram of six symbols representing horizontal and vertical views

horizontaal / verticaal

raam
plafond
tafel
diagram showing four ways to represent horizontal and vertical views

Om aan te geven hoe je een horizontaal vlak aangeeft is het handig om in vogelperspectief het traject van de beweging te laten zien. De cirkel rond de beginstip geeft aan dat de beweging in bovenaanzicht staat terwijl de romp in dezelfde positie blijft.

gezichtsexpressie

gezichtsexpressie

line drawing representing face with puffed cheeks and disgruntled expression
line diagram representing face with puffed cheek

gezichtsexpressie

a screenshot of the first page of a result of a Google Image search for 'stick man'

‘Stickman’ heeft altijd een rondje als hoofd, maar in Gebareniconen is het rondje een streepje.
Het heeft het voordeel dat de verhoudingen van het gezicht beter aan te geven zijn.

Het resultaat van de zoekterm 'Stickman' in Google.

gezichtsexpressie

Net als in de rest van het gebarenicoon wordt ook voor de expressie alleen aangegeven wat noodzakelijk, wat belangrijk, of onderling is afgesproken voor het gebaar. Andere zaken leiden alleen maar af.

Eén bolle wang

gezichtsexpressie

assorted cardboard boxes with human faces expressing bafflement

Vier keer Wat krijgen we nou? Dezelfde zin, maar met verschillende gezichtsuitdrukkingen.
In dit voorbeeld spelen de wenkbrauwen een hoofdrol in de boodschap.

Door verandering van de gezichtsexpressie veranderd de inhoud van de mededeling.

Wat de kracht van intonatie voor het Nederlands is, is de expressie voor Gebarentaal.

cardboard  with Tony's face expressing bafflement

gezichtsexpressie

human face expressing bafflement human face expressing bafflement human face expressing bafflement human face expressing bafflement

Als je de zin Wat krijgen we nou? wil vertalen naar een andere taal, bijvoorbeeld Frans, Engels of Duits, is niet alleen de intonatie, maar ook de expressie van invloed op de vertaling.

line drawing of bafflement expression
line drawing of bafflement expression
line drawing of bafflement expression
line drawing of bafflement expression
Allons bon..?
Wat krijgen we nou..?
What on earth..?
Na, so was..?
FRANS
NEDERLANDS
ENGELS
DUITS
tweetalige kinderboeken

tweetalige kinderboeken

front cover of the Norwegian version of 'Foei Poes'
front cover of the Danish version of 'Foei Poes'
front cover of the Dutch version of 'Foei Poes'
Oorspronkelijke Noorse uitgave
- Noors met losse gebaren
Deense vertaling
- Deense Gebarentaal
Nederlandse vertaling
- Nederlandse Gebarentaal
tekst: Philip Newth 1982
illustraties: Philip Newth 1982
gebarentaal tekeningen: Tore Hansen
redactie: Sigrun Nygaard Moriggi
tekst: Philip Newth 1982
illustraties: Philip Newth 1982
gebarentaal vertaling: Ritva Bergmann
gebarentaal tekeningen: Frances Ann Kidney
tekst: Philip Newth 1982
illustraties: Philip Newth 1982
gebarentaal vertaling: Tony Bloem, Wim Emmerik
gebarentaal tekeningen: Gert-Jan de Kleer
productie: Ruud Janssen
uitgave:
Norges Døveforbund,
Uitgeverij H. Aschehoug & Co 1982
ISBN 82 03 10909 8
uitgave:
Døves Center for Total Kommunikation,
Uitgeverij Mallings, Kopenhagen 1987
ISBN 87 7333 380 8
uitgave:
Stichting Vi-taal,
Uitgeverij Leopold 1988
ISBN 90 258 41 33 3

tweetalige kinderboeken

Begin jaren tachtig was vooral in de Verenigde Staten de Signed Exact English methode gangbaar. De Noorse boeken zijn gemaakt volgens deze S.E.E.-methode, het klakkeloos ophangen van een gebaar aan een woord zonder inachtneming van de grammaticale regels van gebarentaal.

front cover of the Norwegian version of 'Foei Poes'
two pages from the Norwegian version of 'Foei Poes'
series of gestures representing the phrases 'katta er borte', 'katta er under teppet'
Katta
er
borte.
Katta
er
under
teppet.
Noors met losse gebaren
tekst en illustraties: Philip Newth 1982
gebarentaal tekeningen: Tore Hansen
redactie: Sigrun Nygaard Moriggi
uitgave:
Norges Døveforbund,
Uitgeverij H. Aschehoug & Co 1982
ISBN 82 03 10909 8

tweetalige kinderboeken

Deze Britse serie over het hondje Spot is in 1986 vertaald, ook volgens de Signed Exact English methode.
Zie hoe de vertaling van There's... en He's... in tekening is weergegeven.
Voor ‘zijn’ als koppelwerkwoord wordt geen gebaar gemaakt.

cover of the English version of 'Foei Poes'
page from the English version of 'Foei Poes'
gesture representing the phrase 'there is'
There’s. of Daar is.
Engels met losse gebaren
tekst en illustraties: Eric Hill 1980
gebarentekeningen: Stephen Ilife 1986
uitgave: National Deaf Children’s Society 1986
ISBN 0 90 4691 30 6

tweetalige kinderboeken

Ritva Bergman, vertaalster van de Deense uitgave en zelf doof zegt: ‘In andere landen, bijvoorbeeld in Engeland, Noorwegen en Noord-
Amerika zijn boeken gepubliceerd voor dove kinderen, waarin elk woord wordt ondersteund door een gebaar. In die landen heeft men de gebarentaal niet erkend als een onafhankelijke taal en zo hebben dove kinderen en hun ouders een heel verkeerd idee gekregen van de manier waarop gebarentaal werkt.’

front cover of the Danish version of 'Foei Poes'
two pages from the Danish version of 'Foei Poes'
sequence of gestures representing the phrases 'katten er væk', 'Katten er under tæppet'
kat
væk
tæppe
derunder
kat
har
Katten er væk.
Katten er under tæppet.
Deens en Deense Gebarentaal
tekst en illustraties: Philip Newth 1982
gebarentaal vertaling: Ritva Bergmann
gebarentaal tekeningen: Frances Ann Kidney
uitgave:
Døves Center for Total Kommunikation,
Uitgeverij Mallings, Kopenhagen 1987
ISBN 87 7333 380 8

presentatie in de openbare bibliotheek rotterdam van de eerste kinderboeken in gebarentaal - nederlands naast nederlandse gebarentaal -

Speech Ritva Bergman - 17 juni 1988

Het is een groot genoegen voor mij hier te zijn in Holland om samen met jullie het verschijnen van twee nieuwe boeken voor dove kinderen te vieren.

Omdat ikzelf doof ben en ook mijn twee kinderen doof zijn, weet ik hoe verschrikkelijk belangrijk het is, dat dove kinderen de gelegenheid krijgen hun moedertaal – de gebarentaal – gedrukt te zien, samen met de vertaling in het Nederlands. Zo krijgen zij een eerste indruk van hun toekomstige situatie wat de taal betreft; het tweetalig zijn met Gebarentaal en het Nederlands als twee even belangrijke en gelijkwaardige talen.
Het zal hen helpen hun identiteit te ontwikkelen als doof persoon, vanaf het allereerste begin.

In andere landen, bijvoorbeeld in Engeland, Noorwegen en Noord-Amerika zijn boeken gepubliceerd voor dove kinderen, waarin elk woord wordt ondersteund door een gebaar. In die landen heeft men de gebarentaal niet erkend als een onafhankelijke taal en zo hebben dove kinderen en hun ouders een heel verkeerd idee gekregen van de manier waarop gebarentaal werkt.

Ik werkte als onderwijzeres op een basisschool voor dove kinderen in Denemarken. De onderwijzers aan de scholen voor doven gebruiken gebarentaal in het onderwijs aan doven. Maar de dove kinderen moeten óók leren spreken op school. Gebarentaal echter werkt het leren spreken in het geheel niet tegen. Dove kinderen hebben het recht om gebarentaal als hun moedertaal te hebben met het Nederlands, of in mijn geval het Deens, als hun tweede taal. Niet alleen gebarentaal òf gesproken taal, maar beide talen.

De boeken zijn een groot succes in Denemarken zowel bij dove als bij horende kinderen. De dove kinderen vinden het fijn hun taal gedrukt te zien – en horende kinderen vinden het heel leuk om met gebaren te spelen.

Hoewel het verschrikkelijk moeilijk is sommige belangrijke aspecten van de gebarentaal, zoals bewegingen van het lichaam, gezichtsuitdrukkingen, mond- en oogbewegingen, te reproduceren in stilstaande tekeningen, denk ik toch dat het resultaat erg geslaagd is.

Ook denk ik dat de boeken dove kinderen zullen helpen gemotiveerd te raken om andere boeken te lezen. Ze krijgen hun eerste idee van literatuur en zien hoeveel plezier en ervaringen het ons kan geven.

Ik hoop dat de boeken in Holland net zo’n groot succes zullen zijn als in Denemarken.

Wel gefeliciteerd!

tweetalige kinderboeken

De Deense en de Nederlandse uitgave is een coproductie van Uitgeverij Mallings en Uitgeverij Leopold.
In deze boeken is, in tegenstelling tot de opdracht van de uitgevers, zelfstandig en onafhankelijk van elkaar, de principiële beslissing genomen om de boeken tweetalig te maken. Waarbij Vi-taal ook nog eens extra nadruk op inhoud en uitvoering heeft gelegd. Het zijn de eerste tweetalige kinderboeken in Nederlands naast Nederlandse Gebarentaal geworden.

front cover of the Dutch version of 'Foei Poes'
two pages from the Dutch version of ‘Foei Poes'
sequence of gestures representing the phrases 'de poes is weg', 'de poes zit onder het vloerkleed'
Nederlands en Nederlandse Gebarentaal
tekst en illustraties: Philip Newth 1982
gebarentaal vertaling: Tony Bloem, Wim Emmerik
gebarentaal tekeningen: Gert-Jan de Kleer
productie: Ruud Janssen
uitgave:
Stichting Vi-taal,
Uitgeverij Leopold 1988
ISBN 90 258 41 33 3
poes
weg
o
poes
onder
vloerkleed
De poes is weg.
De poes zit onder het vloerkleed.

tweetalige kinderboeken

Het thema in Foei, Poes! zijn de plekken waar poes niet mag komen. Hangen in de gordijnen, onder het tapijt, in de kast, tussen de bloemen.
Een voorbeeld van de manier waarop Tony Bloem, de vertaler van de Nederlandse uitgave, de verschillende plekjes aangeeft waar Poes zich in het verhaal bevindt.

Door de kijkrichting van de figuur een bepaalde richting op te laten kijken en wijzen, wordt de positie van Poes aangegeven.

illustration showing 'Poes' lying on the sofa
sequence of gestures representing the phrases 'waar is de poes?', 'de poes ligt op de bank', 'foei, poes!'
Foei, Poes! - pagina 3
poes
waar
o
poes
op
zitbank
foei
poes
Waar is de poes?
De poes ligt op de bank
Foei, Poes!

tweetalige kinderboeken

Omdat de plek van Poes steeds wisselt, waren voor de verschillende plaatsen waar Poes zich in de illustratie bevindt, verschillende gebarentekeningen nodig.

De illustraties van de illustrator zijn voor de vertaling het uitgangspunt en spelen een belangrijke rol in het bepalen van de richting.
De gebarentekening moet aansluiten op de illustratie.

gestures for the phrase 'Oh!' referring to an object in four different positions
O!
4 keer O!

tweetalige kinderboeken

De richting die in de gebaren-tekening met ‘O’ wordt aangegeven, heeft een direct vervolg in de slotzin ‘Foei, poes!’.
Dus voor de zin ‘Foei, poes!’ zijn ook vier verschillende gebaren-tekeningen gemaakt.

gestures for the phrase 'Foei, Poes!' referring to an object upwards left
gestures for the phrase 'Foei, Poes!' referring to an object upwards right
gestures for the phrase 'Foei, Poes!' referring to an object downwards left
gestures for the phrase 'Foei, Poes!' referring to an object downwards right
4 keer 'Foei, Poes!'
Foei, Poes!
foei
poes
foei
poes
foei
poes
foei
poes

tweetalige kinderboeken

Op de covers van de Nederlandse uitgaven staan de titels in beide talen.

In ‘Foei, Poes!’ is de kijkrichting van het gebaar in de illustratie geïntegreerd.

Op de cover van ‘Kom buiten kijken’ is de voorkeur voor de woordvolgorde (kom-kijken-buiten) in Gebarentaal bepaald door de beweging, terwijl in het Nederlands de volgorde (kom-buiten-kijken) is bepaald door de klank.

Vertalen blijft een kwestie van het maken van persoonlijke keuzes.

front cover of the Dutch version of 'Foei Poes'
front cover of the Dutch version of 'Kom Buiten Kijken'
Foei, Poes! en Kom buiten kijken.
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
Colloque international sur
la langue des signes
Poitiers, au Futurescope
9-13 juillet 1990
A la mémoire de
JEAN-FRANÇOIS MERCURIO
23 maart 1956 - 20 juillet 1990
kinderboeken met gebaren

kinderboeken met gebaren

Nederlands met losse gebaren
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand

Hoor je me niet!’ gaat over Marc, een dove jongen en een dove ezel. Marc vraagt zich af waarom ze niet kunnen horen. Het boek bestaat uit grappige tekeningen met heel weinig tekst en meer bedoelt voor ouders om samen met hun kind het boek te bekijken.

De gebaren zijn met weinig kennis van gebarentaal getekend. Het won toch in 1982 een Europeseprijs voor het beste kinderboek voor gehandicapten.*
Maar dat zegt meer iets over de status waarin gebarentaal toen nog verkeerde.

tekst: Hans Henkes
illustraties: Hans Henkes
uitgave: Uitgeverij Ploegsma BV, 1981
ISBN 90 216 0913 4
* IBBY Best of Books for Young People
with Disabilities Jubilee Selection

kinderboeken met gebaren

Nederlands met losse gebaren
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand

Ik ben jarig’ met levendige illustraties van Babs van Wely. Zij vertaalde de tekst van het verhaal prachtig in beeld.
Onderaan elke pagina staan drie gebaren ter ondersteuning.

De gebarentekeningen missen veel details en de bewegings-aanduiding is onduidelijk, maar ook grammaticale samenhang ontbreekt.

De tekeningen kunnen wel een hulp zijn bij het voorlezen door ouders, die nog onervaren met gebarentaal zijn.

two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
tekst: Jetty Krever 1984
illustraties: Babs van Wely 1984
adviezen: Joyce Kindjian
uitgave: Uitgeverij Leopold
ISBN 90 258 3843 x

kinderboeken met gebaren

Nederlands met losse gebaren
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand

Kom mee naar het bos’ is een vervolg op ‘Ik ben jarig’ wederom met sprekende illustraties van Babs van Wely.

Het boek is nu wat groter in formaat, zodat er vier gebarentekeningen onder de illustraties passen en er staat een zin onder de gebarentekeningen als vertaling van de gebaren.

Rond de gebarentekeningen was destijds veel discussie en er kwam ook kritiek los. Bewustwording rond de Nederlandse Gebarentaal stond nog letterlijk in de ‘kinderschoenen’.

two kids mimicking gestures from 'Foei, Poes!' in front of a book convention stand
tekst: Jetty Krever 1984
illustraties: Babs van Wely 1984
adviezen: Joyce Kindjian
uitgave: Uitgeverij Leopold
ISBN 90 258 3843 x
videoregistratie van gebaren

videoregistratie van gebaren

duur: 00:00:03.504
duur: 00:00:00.587
source: Spread the Sign ASL deceased
bron: https://benjamins.com/sites/z.199
Bewerkte opname (rechts)
Door het begin en het eind van de video af te knippen
blijft alleen de beweging van het gebaar over.
Zonder deze ruis is de video 6 keer korter.

videoregistratie van gebaren

sign language diagram representing the phrase 'deceased'
Beginbeeld oorspronkelijke opname
Beginbeeld aangepaste opname
source: Spread the Sign ASL deceased
overleden

In de oorspronkelijke video is de beginstand moeilijk vast
te stellen, maar ook de locatie van de handen is onduidelijk en
zelfs de eindstand wordt slordig gebaard.

De bewerkte opname is:
– veel korter / schept ruimtewinst in de opslag
– zie je onmiddelijk wat de beginstand is / tijdwinst
– beter te bestuderen / begin- en eindstand sneller te bepalen
– makkelijker te herhalen / voor het vaststellen van het traject
– overbodige bewegingen uitsluiten / geen ruis

videoregistratie van gebaren

sign language diagram representing the phrase 'deceased' sign language diagram representing the phrase 'deceased' sign language diagram representing the phrase 'deceased'
3 x overleden
overleden
overleden
overleden

Ook voor het bespreken, vergelijken, onderzoeken en het bekijken van verschillende variaties leent het systeem Gebareniconen zich goed.

Het laatste voorbeeld heeft nog een kleine horizontale beweging.

videoregistratie van gebaren

duur: 00:00:02.967
duur: 00:00:00.928
bron: Gebarencentrum Goud
bron: https://www.gebarencentrum.nl
Bewerkte opname
Door het begin en het eind van de video af te knippen
blijft alleen de beweging van het gebaar over.
Zonder deze ruis is de video 3 keer korter.

videoregistratie van gebaren

sign language diagram representing the phrase 'goud'
Beginbeeld oorspronkelijke opname
Beginbeeld bewerkte opname
bron: Gebarencentrum Goud
goud

In de oorspronkelijke video laat Wim Emmerik duidelijk met een
kleine beweging het begin van het gebaar zien. In de bewerkte opname
is die kleine beweging voor de duidelijkheid weggelaten.

De bewerkte opname is:
– veel korter / schept ruimtewinst in de opslag
– zie je onmiddelijk wat de beginstand is / tijdwinst
– beter te bestuderen / begin- en eindstand sneller te bepalen
– makkelijker te herhalen / voor het vaststellen van het traject
– overbodige bewegingen uitsluiten / geen ruis

videoregistratie van gebaren

duur: 00:00:03.445
duur: 00:00:01.383
bron: Gebarencentrum Accessoires
bron: https://www.gebarencentrum.nl
Bewerkte opname
Door het begin en het eind van de video af te knippen
blijft alleen de beweging van het gebaar over.
Zonder deze ruis is de video 3 keer korter.

videoregistratie van gebaren

sign language diagram representing the phrase 'accessories' sign language diagram representing the phrase 'accessories'
2 x Accessoires
bron: Gebarencentrum
accessoires
variatie: Tony Bloem
accessoires

Ook voor het bespreken, vergelijken,
onderzoeken en het bekijken van verschillende
variaties leent het systeem Gebareniconen
zich goed.

Het ~ symbool, links naast de Z op je
toetsenbord, staat voor een vloeiende,
interne beweging van de hand of vingers.

videoregistratie van gebaren

duur: 00:00:04.440
duur: 00:00:01.320
bron: Vlaams Gebarentaalcentrum Crowdfunding
bron: https://vlaamsgebarentaalcentrum.be
Bewerkte opname
Door het begin en het eind van de video af te knippen
blijft alleen de beweging van het gebaar over.
Zonder deze ruis is de video 3 keer korter.

videoregistratie van gebaren

sign language diagram representing the phrase 'crowdfunding' sign language diagram representing the phrase 'crowdfunding'
2 x Crowdfunding
bron: Vlaams Gebarencentrum
crowdfunding
variatie: Stefan Russel
crowdfunding

Ook voor het bespreken, vergelijken,
onderzoeken en het bekijken van verschillende
variaties leent het systeem Gebareniconen
zich goed.

Het + symbool geeft aan dat beide handen
samen het traject vervolgen.
Het ^^ symbool, staat voor een herhaalde,
hoekige interne beweging van de hand.

videoregistratie van gebaren

Sinds 1987 fotografeer ik, bijvoorbeeld voor de
gebarentekeningen van de kinderboeken ‘Foei!
Poes’ en ‘Kom buiten kijken’ de begin- en
eindpunten om het gebaar vast te leggen.
Bij Gebareniconen (2015) spelen de begin-
en eindpunten opnieuw een belangrijke
rol om het ‘traject’ te bepalen.

Handspeak.com toont pas vanaf 2018 het
traject, het begin- en eindpunt van het gebaar.
Handspeak starte in 1995 en is het oudste
online gebarenwoordenboek.

Handspeak logo
handspeak-video.jpg
handspeak.jpg
Handspeak.com
Afbeelding van Handspeak met een
duidelijk beginpunt van het gebaar.
Afbeelding van een oude opname
waar de handen nog buiten beeld
beginnen. Het nauwkeurig
bepalen van het traject wordt
hierdoor bemoeilijkt.
bron: https://www.handspeak.com/word/index.php?id=1067
De wijzende hand

Het wijsgebaar is
het eerste woordje dat je spreekt

En het laatste gebaar
dat je maakt op plaats van
bestemming

Ruud Janssen, 2017

De wijzende hand

Tien keer IK
pag-31-boek-gebarentaal.jpg
pag-30-boek-gebarentaal.jpg

Pagina 30 en 31 uit het boek Gebarentaal - De taal van doven in Nederland

De wijzende hand

Een gebarenicoon voor IK

Het gebarenicoon voor IK op verschillende manieren opgeschreven. De schrijver bepaalt wat zijn voorkeur heeft.

Hoofd en romp/schouders voor de toeschouwer naar rechts.

Hoofd en romp/schouders naar de toeschouwer toe.

Hoofd voor de toeschouwer naar rechts en de romp naar voren.

A -

B -

C -

ik

ik

ik

A

B

C

Pointing-I-a
Pointing-I-b
Pointing-I-c

De wijzende hand

Differences in glossing conventions

Het gebaar voor IK wordt doorgaans met de wijsvinger en een ‘gehoekte’ hand gemaakt.

In het kadertje links onder staan vijf voorbeelden om het gebaar van de ‘pointing finger’, de wijzende vinger te noteren. Een Brits, Nederlands, Vlaams en twee Spaanse voorbeelden.

Het traject, begin- eindstand, hand- en vingeroriëntatie, palmoriëntatie en locatie moeten apart worden toegevoegd.
In een gebarenicoon worden al deze gegevens als één geheel getoond.

lrec-2022
lrec-2022-inzetje

De wijzende hand

De gebonden en de gespreide vinger

Aan één gestrekte vinger kan je niet zien of het een gebonden of gespreide vinger betreft.

Maar als je bijvoorbeeld van 1 tot 5 telt, zie je dat bij 2, de vingers gepreid zijn.

En als je iemand de weg wijst, kan je dat met één vinger doen, maar ook bijvoorbeeld met vier vingers of de hele hand.

Bij tellen gebruik je gespreide vingers en iemand de deur wijzen doe je met gebonden vingers.

gebonden

handvorm:
gestrekt - gebonden - gesloten - 1

- wijzen
- richting aangeven

gespreid

handvorm:
gestrekt - gespreid - gesloten - 1

- tellen
- één
- pas op!
- ja, ik.

1

1

wijzen-gestrekt-gesloten-1.png
wijzen-gestrekt-gesloten-2.png
wijzen-gestrekt-gesloten-3
wijzen-gestrekt-gespreid-3
wijzen-gestrekt-gespreid-2
wijzen-gestrekt-gespreid-1
handvorm-gestrekt-gebonden-gesloten
handvorm-gestrekt-gespreid-gesloten
beweging in gebarentaal

beweging in gebarentaal

Het traject van de beweging
schematisch trajract beweging
Voor een gebaar is de oorsprong belangrijk, omdat de beweging aan het begin van een traject even kort stil staat.
De handvorm bij een beweging wordt juist aan het eindpunt belangrijk, omdat aan het eind de handvorm het langst stil staat.
Soms is de beweging de belangrijkste component van een gebaar en soms is de handvorm belangrijker. Een beweging begint met de dominante hand.
Oorsprong
Traject
Eindpunt

Beweging in gebarentaal

Verschillende geefbewegingen
vaak en af en toe geven

Pagina 157 uit ons boek Gebarentaal - De taal van doven in Nederland

Ik geef hem vaak. Ik geef hem af en toe.

Het verschil tussen ‘vaak’ en ‘af en toe geven’ zit hem onder meer in de snelheid waarmee de geefbewegingen elkaar opvolgen. Bij ‘vaak’ zijn het snelle, strakke bewegingen, bij ‘af en toe’ gaat het wat rustiger en stop je even tussen de bewegingen.

Gebarentaal – De taal van doven in Nederland

Liesbeth Koenen, Tony Bloem, Ruud Janssen en Albert van de Ven
Nijgh & van Ditmar, 1993 - Uitgeverij Atlas, 1988 - Uitgave Vi-taal, 2005

Beweging in gebarentaal

Dezelfde beweging in Gebareniconen

pijlen uit ons boek 'gebarentaal'

pijl-Ik geef hem af en toe.
pijl-Ik geef hem vaak.
pijl-Ik geef ieder van jullie.

dezelfde bewegingen in gebareniconen

icoon-3-Ik geef hem af en toe
icoon-Ik geef hem vaak.
icoon-Ik geef ieder van jullie.

Ik geef hem af en toe.

Ik geef hem vaak.

Ik geef ieder van jullie.

pagina 157

pagina 157

pagina 125

Beweging in gebarentaal

Dezelfde beweging in Gebareniconen

pijlen uit ons boek 'gebarentaal'

pijl-Ik geef hem af en toe.
pijl-Ik geef hem vaak.
pijl-Ik geef ieder van jullie.

dezelfde bewegingen in gebareniconen

icoon-3-Ik geef hem af en toe
icoon-Ik geef hem vaak.
icoon-Ik geef ieder van jullie.

Ik geef hem af en toe.

Ik geef hem vaak.

Ik geef ieder van jullie.

pagina 157

pagina 157

pagina 125

Beweging in gebarentaal

Interne beweging van de hand

In de Nederlandse uitgave van het kinderboek ‘Foei, Poes!’ (zie ook hoofdstuk 13), gebruikten we reeds pijlen die het traject van de beweging aangeven.

De interne beweging van de hand werd duidelijk gemaakt door de begin- en de eindstand van de hand te tekenen.

De interne beweging van de hand staat los van het traject van het gebaar.

Wanneer de pijl, het traject, langer is, wordt de betekenis het ‘schijnen’ van een lamp.

Bij een heel korte, snelle beweging wordt de vertaling ‘lichtflits’, waarin de handpalm-oriëntatie de flitsrichting bepaalt.

Cover Noorse uitgave Foei Poes!
Cover Deense uitgave Foei Poes!
Cover Nederlandse uitgave Foei Poes!
Lamp in de Noorse uitgave
Lamp in de Deense uitgave
Lamp in de Nederlandse uitgave

Lamp - Drie pijltjes
- Noorse uitgave

Lamp - Vier pijltjes
- Deense uitgave

Lamp - Slechts één pijl
voor het traject
- Nederlandse uitgave

Zie meer hoofdstuk 13

Beweging in gebarentaal

De pijlen in het gebaar 'Nederlands'
pijlen-nederland-guyot
pijlen-nederland-vitaal
pijlen-nederland-alex-stuifbergen
pijlen-nederland-van-dale
pijl-guyot
pijl-vitaal
pijl-stuifbergen
pijl-van-dale

Groninger
Gebaren Woordenboek

Gebarentaal -
De taal van doven in Nederland

Gebaren met je baby

Van Dale / Basiswoordenboek
Nederlandse Gebarentaal

Koninlijk Instituut voor Doven
H.D. Guyot, uitgave 1985

Vi-taal
uitgave 1993

Nederlands Gebarencentrum
uitgave 2010

Nederlands Gebarencentrum
uitgave 2010

zichtbaar - hoe klein ook

Een gebaar is pas een gebaar als er beweging in zit

zonder beweging geen geluid

Een woord is pas een woord als er beweging in zit

Ruud Janssen, 1992

Beweging in spraak

Zonder beweging geen spraak

Gebarentaal in real-time

Spraak in ASL

(American Sign Language)

Opnamen van George W. Veditz in 1913.
Je ziet de samenwerking tussen de ‘zichtbare’ delen van het lichaam in handbewegingen, handvormen, lichaamshoudingen, expressie en de ruimtelijkheid waarin dit gebeurt.

bron: Library of Congress: www.loc.gov

Klankentaal in real-time

Spraak in het Duits

MRI-film van Jens Frahm van het Max-Planck-Institut uit 2010 toont de ‘onzichtbare’ bewegingen in de mond en keel tijdens het spreken en de samenwerking tussen de lippen, de tong, het zachte verhemelte en het strottenhoofd, die nodig zijn om klinkers, medeklinkers en coarticulaties te vormen.

bron: Max-Planck-Institut fúr biophysikalische Chemie

Op beide films is goed te zien
dat het overbrengen van een
boodschap een complex proces is.

Uiteindelijk gaat het er niet om of
je het in een klankentaal of een gebarentaal zegt, maar wát je wilt zeggen.

notatiesystemen / lokatie

bébian notatiesysteem uit 1825

Mimographie van Bébian
Auguste Bébian
Auguste Bébian Caractères indicatifs du mouvement
Auguste Bébian Planches du manuel de enseignement pratique

Roch-Ambroise Auguste Bébian, 1789-1839, geschilderd door Marie Auguste Chassevent.

Auguste Bébian werkte eerst als leraar aan het door Abbé de l’Épée opgerichte ‘Institution Nationale des Sourds-Muets’ te Parijs en leerde gebarentaal vooral van zijn beroemde dove vriend Laurent Clerc.
Hij ontwikkelde later een gebarenschrift en in 1825 publiceerde hij in Parijs zijn boek: ‘Mimographie: ou, Essai d'écriture mimique’.

William C. Stokoe was leraar Engels aan het Gallaudet College in Washington. Zijn notatie-systeem was in 1965 weliswaar aanleiding tot wereldwijd wetenschappelijk taalkundig onderzoek naar gebarentaal, maar het werk van Auguste Bébian 150 jaar eerder in Parijs was veel breder. Al was het maar dat hij aandacht voor de belangrijke rol van de expressie in gebarentaal in zijn gebarenschrift apart aangeeft.

Twee voorbeelden uit het boek van Bébian. Links symbolen voor bewegingen en rechts met symbolen voor handstanden, handpalmorientatie, lokatie en expressie.

Meest bekende notatiesystemen

Symbolen voor de lokatie
Stokoe Notatie Systeem
Stokoe Notatie Systeem - tabel lokatie symbolen
Stokoe's symbolen voor de lokaties-
Hamburgs: Lokatie symbolen
Hamburgs: Notatie symbolen
HamNoSys - lokatie symbolen - tabel 1
HamNoSys - lokatie symbolen - tabel 2
HamNoSys - lokatie symbolen - tabel 3

Stokey Notation System - 1965

Location

HamNoSys - Hamburgs Notation System - 1985

Lokalisierung: Kopf und Körper

Location - Head and Body

Different symbols used to represent location in ASL

Hand Location with Respect to Body Parts

bron: https://aslfont.github.io/Symbol-Font-For-ASL/ways-to-write.html

Meest bekende notatiesystemen

Symbolen voor de lokatie
Si5s - Notatie symbolen
Si5s - Lokatie symbolen
Sutton - Notatie symbolen
Sutton - Notatie symbolen

Si5s - 2010

Sutton SignWriting - 1974

Locations symbols

Geen aparte locatie symbolen

English Translation:
Baby Bear asks ‘Who are you?’
Goldilocks saw the bears, became
frightened shot out of the house,
and ran all the way home.

bron: https://aslfont.github.io/Symbol-Font-For-ASL/ways-to-write.html

Meest bekende notatiesystemen

Aanduiding voor lokatie
LSE-sign - A lexical database for Spanish Sign Language
LSE-sign - A lexical database for Spanish Sign Language

LSE-sign - A lexical database for Spanish Sign Language - 2015

Screenshots of the ‘Location tab’ of the search tool, showing the graphic interface for defining the search criteria.

Source: PubMed - Article in Behavior Research Methods · January 2015
Eva Gutierrez-Sigut & Brendan Costello & Cristina Baus & Manuel Carreiras

lokatie

Als lokatie symbolen ontbreken
fiets-wiel
fiets-wiel
fiets-frame
fiets-trappers
fiets-zadel
fiets-stuur

Kun je lezen wat hier geschreven staat?

lokatie

Als lokatie symbolen ontbreken
fiets-wiel
fiets-wiel
fiets-frame
fiets-trappers
fiets-zadel
fiets-stuur
fietswinkel grijs

Dit leest een stuk eenvoudiger.

lokatie

Als lokatie symbolen ontbreken
fietswinkel grijs
fiets-stuur

In het systeem Gebareniconen worden geen aparte symbolen
gebruikt om de lokatie aan te geven

lokatie

Lokatie bepalen in Gebareniconen
Symbool voor de gebarenruimte
Stip voor de oorsprong

lokatie

Lokatie bepalen in Gebareniconen
Symbool voor de gebarenruimte
Stip voor de oorsprong

Het symbool voor de gebarenruimte én de stip voor de oorsprong van de beweging, bepalen samen de lokatie van het gebaar

colofon

Het systeem Gebareniconen is een ontwerp van Ruud Janssen.

Deze site blijft in ontwikkeling en is ontworpen door Ruud Janssen. De webtech is van J. Lester Novros 2nd.

Beschouw deze site als mijn schetsboek hoe het systeem Gebareniconen in de loop van de tijd tot stand is gekomen.


© 2022 Ruud Janssen / Vi-taal – Project- en ontwerpbureau voor visuele communicatie, Den Haag

Contact mail@vitaaldenhaag.org

www.gebareniconen.nl

www.haagsekunstgrepen.nl

www.vitaaldenhaag.org

how to navigate through the website 'gebareniconen'

Tablet

swipe or click


Menu

hamburger-symbool

tablet

Double-click or swipe left to go back,
and right to go to the next page


Keyboard Shortcuts

menu


Menu

hamburger-symbool

+ Control +

Shows or removes the menu


Navigate up through the menu

+ Control

Navigate down through the menu


last or next page


+ Shift +


Space bar / next page


Mouse-click the left half
to go back and the right half
to go to the next page


Tot zover

gebarenicoon-bedankt
gebarenicoon-naam-ruud

Ruud Janssen

gebarenicoon-naam-ruud
letter-r

R

gebarenruimte
kop
romp
beweging
horizontaal
verticaal
beginpunt
traject
hand
hand
hand aan de andere kant
hand met vingeroriëntatie accent
hand aan de andere kant met accent
handvormen
gestrekt
gehoekt
gebogen
duim
gebonden
gespreid
handpalmoriëntatie
naar boven
naar links
naar beneden
naar rechts
naar je toe
naar voren
naar boven
naar links
naar beneden
naar rechts
naar je toe
naar voren
gestrekt
gehoekt
gebogen
duim
expressie
kop
ogen
wenkbrauwen
mond
wangen
#   nummer handvormen
handgespelde letters
a b c
handgespelde cijfers
1 2 3
leestekens
< kleiner
> groter
x contactpunt / raakpunt
+ samen verder
! expressief
~ vloeiende / interne beweging hand